06.10.2024 - Sağlık Bul "Güncel Sağlık Bilgileri"

Kan Uyuşmazlığı Nedir? Neden Olur? Önlenebilir mi ?

Kan Uyuşmazlığı Nedir? Neden Olur? Önlenebilir mi ?

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Kanda bulunan Rh faktörü kırmızı kan hücrelerinin dışında ya da yüzeyinde bulunan bir proteindir. Kırmızı kan hücrelerinin esnekliğini ve şeklini korumaya yardımcı olur. Rh faktörü size anne ve babanızdan genetik olarak aktarılır. Kanın yapısında Rh faktörü varsa kişi Rh pozitiftir eğer yoksa Rh negatiftir. Anne kanının Rh negatif ve bebeğin Rh pozitif olması durumunda kan uyuşmazlığı oluşur. Annenin kanı bu Rh proteinini yabancı olarak algılar ve annenin bağışıklık sistemi Rh pozitif faktörüne karşı antikor üretir yani savunmaya geçer. Bu durum bebeğin sağlığı için ciddi sorunlara neden olur. Bu bağışıklık savunmasının oluşması çok yavaş gelişir ve ilk gebelikte nadiren sağlık sorunu oluşur. Kan uyuşmazlığı diğer oluşacak gebeliklerde ise ciddi sorunlara neden olabilir.

Kan Grubu Uyuşmazlığı Tedavi Edilebilir mi?

Kan grubu uyuşmazlığı hamilelikte erken tespit edilip tedavi edilebilir. Rh uyuşmazlığı tespit edildiği takdirde, gebeliğin 28. haftasında Rh immunglobulin tedavisi uygulanır. Kan uyuşmazlığı tespit edilmezse, bu durum bebeğin beyin hasarına neden olabilecek sarılık geliştirebilir. Sarılığın ciddi olumsuz sonuçları olabilse de, gelişen teknoloji ile tedavi edilebilen bir durumdur. Sarılığın en yaygın belirtileri cilt ve gözlerde sarımsı renk değişikliğidir ve tıbbi müdahale gerektirir. Hidrasyon ve fototerapi tedavisi ile sarılığa neden olan bilirubin dışarı atılır. Bir diğer kan uyuşmazlığı çeşidi ise AB0 kan gruplarından kaynaklanan uyuşmazlıktır. Kendi kan grubundan farklı kan takviyesi alan kişilerde ve farklı kan grubuna sahip anne ve bebekler arasında kan uyuşmazlığı olabilir. AB0 kan gruplarının farklılığından kaynaklı kan uyuşmazlığı oluştuğunda, Rh faktörlü kan uyuşmazlığındaki gibi anne karnında bebeğe erken müdahale yapılamaz.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

Kan uyuşmazlığının oluşması iki farklı şekilde olabilir. Bunlar Rh faktörü ve AB0 kan grubu uyuşmazlığıdır. Anne adayı kanının Rh negatif ve babanın kanının Rh pozitif olduğu durumda bebeğin kanı Rh pozitif olursa, Rh faktöründen kaynaklı kan uyuşmazlığı ortaya çıkar. Gebelik sürecinde anne ve bebeğin kanları birbirine temas etmez fakat bazı durumlardan sonra annenin vücudu Rh pozitif faktörüne karşı duyarlı olur. Vücutta antikor oluşumundan sonra anne kanı bebeğe geçerse, oluşan antikorlar kırmızı kan hücrelerini parçalamaya ve öldürmeye başlar. Bu durum sonrası bebeğin kalbi durabilir ya da başka hasarlar oluşabilir. Çoğunlukla ilk bebekte sorun oluşmasa bile sonradan doğan çocuklarda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Anne vücudunun duyarlılaştığı durumlar şunlardır:

  • Kan transfüzyonu (kan nakli) yapılması
  • Daha önceden düşük olması
  • Dış gebelik oluşması
  • Daha önce doğum yapılmış olması
  • Amniyosentez, CVS gibi işlemlerin yapılması
  • Genelik sırasında kanama ile ilgili komplikasyonlar yaşanmış olması

Bebeğin kanının parçalanması sonucu bilirubin ortaya çıkar. Bilirubin miktarının fazla olması sarılığa neden olur. Yenidoğanlarda kan uyuşmazlığı sonucu sarılık hızla oluşur ve erken teşhis konulan bebekler yapılan tedaviyle pek sorun yaşamazlar.

Kan Uyuşmazlığında Kimler Risk Altındadır?

AB0 kan uyuşmazlığı farklı kan grupları arasında oluşur. Bazı kan grupları farklı kan grupları ile temas ettiklerinde antikor oluşturur. Kan transfüzyonu ve anne-bebek arasında AB0 kaynaklı kan uyuşmazlığı görülebilir.

  • Kan grubunuz A ise kanınızda B, AB kan grubuna karşı antikor vardır
  • Kan grubunuz B ise kanınızda A, AB kan grubuna karşı antikor bulunur
  • Kan grubunuz 0 ise genel vericisiniz demektir yani diğer gruplara karşı antikorunuz yoktur ve kan verme konusunda sorun yaşamazsınız
  • Kan grubunuz AB ise genel alıcı grubundasınız. Kanınız diğer kan gruplarına tepki göstermez, tüm kan gruplarından kan nakli alabilirsiniz

Bu yüzden kan nakli yapılmadan önce alıcı ve vericinin kan gruplarına bakılır. Eğer yanlış kan grubundan nakil yapılırsa, ateş titreme, bulantı, kusma, nefes almada zorluk, bel ağrısı ve çarpıntı gibi kısa sürede görülen etkiler oluşabilir.

Kan Uyuşmazlığı Önlenebilir mi?

Gebelik sürecinde ise bebeğin kanının anneye geçmesi ile kan grubu farklılığından dolayı anne vücudunda antikor üretilebilir. Gebelikte anne ve baba adaylarının kan gruplarına bakılarak, kan uyuşmazlığı olup olmayacağı hakkında varsayımda bulunulabilir. Örneğin anne 0 baba ise A ya da B kan grubuna sahipse kan uyuşmazlığı gelişebilir. AB0 kan uyuşmazlığına gebeliklerde çok sık karşılaşılır. Bu uyuşmazlık türünde Rh uyuşmazlığındaki gibi erken önlem alma şansı yoktur ancak AB0 uyuşmazlığında görülen hemolitik hastalık, Rh uyuşmazlığındaki kadar ciddi sağlık sorunları oluşturmaz. Doğumdan sonra bebekler sarılık yönünden gözlem altında tutulur ve tedavi edilir.

Kan Uyuşmazlığı Testi

Kırmızı kan hücrelerinize saldıran antikorların tespitinde coombs testi denilen bir test kullanılır. Bu test, kan nakillerinden önce kanınızı taramak için veya anemi gibi kanla ilgili sağlık sorunlarınızın tespitinde kullanılır. Dolaylı coombs testi ve direkt coombs testi olarak iki tür coombs testi bulunur.Gebelikte oluşabilecek kan uyuşmazlığını tespit etmek için dolaylı coombs testi uygulanır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığının tedavisinde yapılacak en etkili yöntem kan uyuşmazlığı iğnesidir. Anti immunoglobulin adlı bu iğne gebeliğin 28. haftasında uygulanır. Bebeğin kanı Rh negatif ise doğumdan sonra ikinci bir doza ihtiyaç yoktur. Bebeğin kanının Rh pozitif faktörlü olması durumunda doğumdan sonraki 72 saat içinde, 2. doz iğne uygulanır. Rh immunglobulin iğnesi ile annenin bağışıklık sisteminin bebeğin vücudunda ciddi komplikasyonlara sebep olabilecek ya da daha sonraki gebeliklerde bebek sağlığı için risk oluşturacak antikor üretmesi engellenir. Bu etkisi ile bir aşı işlevi görür. Ayrıca hamilelik sırasında ve amniyosentez tarama testi sırasında kanama yaşadıysanız, kanınız doğmamış bebeğinizin kanıyla temas etmiş olabilir. Böyle bir durumda doktor kontrolünde immünglobulin iğnesi kullanabilirsiniz. Ek olarak Rh negatif kanlı kadınlarda başarısız doğum eyleminden sonra ya da gebeliğe müdahale olması durumunda immünglobulin ölçümü yaptırmak sağlık açısından çok önemlidir.

Evlilikte Kan Uyuşmazlığı

Evlenmeyi düşünen çiftlerin merak ettiği ve sık sık sorduğu sorular arasında kan uyuşmazlığı nedir, tedavisi var mıdır ve hangi kan gruplarında kan uyuşmazlığı riski vardır gibi sorular yer alır. Eşlerin kendisi için sorun olmasa da bebek sahibi olmak isteyen çiftler kan uyuşmazlığını bebeğin sağlığı için hafife almamalıdır. Bebek sahibi olmadan önce çiftler kan uyuşmazlığı olup olmayacağını tespit ettirmeli ve kan uyuşmazlığı varsa erken tedaviye başlamalıdırlar. Özetle denilebilir ki bebek sahibi olmak istiyorsanız, bebeğinizin sağlığı için gebelikten önce muayene olup bebeğinizde kan uyuşmazlığı olup olmayacağını öğrenebilirsiniz. Yapılacak erken teşhis ve tedavi ile daha sağlıklı bir gebelik süreci yaşayabilir ve sağlıklı bir bebeğe sahip olabilirsiniz.

 

REKLAM ALANI
BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ
ZİYARETÇİ YORUMLARI

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu aşağıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

BİR YORUM YAZ